Işık ve spektrum (1-6)
Işık, spektrumuyla tanımlanır; görünür spektrumda (yaklaşık 380 ila 780 nm) her dalga boyundaki enerji miktarı bunu belirler.
Numara: 1
Basitleştirilmiş beyan
Beyaz ışık, bizim renkler olarak algıladığımız çok sayıda dalga boyundan oluşur.
Bağlamsal bilgi
Farklı renkleri gördüğümüzde, aslında farklı dalga boylarındaki ışığı görüyoruz. Kısa dalga boyları mor ve mavi, uzun dalga boyları ise sarı, turuncu ve kırmızı olarak görünür.
Kaynaklar
CIE. (2020). ILV: International Lighting Vocabulary. CIE Central Bureau.
Boyce, P. R. (2014). Human factors in lighting (3rd ed.). CRC Press, Taylor & Francis Group.
Bir kişinin gün boyunca ve yıl boyunca maruz kaldığı ışık düzeni oldukça karmaşık olabilir ve kişinin bulunduğu yere ve yaptığı işe bağlıdır.
Numara: 2
Basitleştirilmiş beyan
Çevremizdeki ışık miktarı (veya maruz kaldığımız ışık miktarı), iç ve dış mekanlar arasında hareket ederken, gün boyunca ve mevsimler boyunca değişir.
Bağlamsal bilgi
Güneş ışığı şafaktan öğleye kadar artar ve akşam saatlerinde azalır. Konuma bağlı olarak, gün içindeki ışık miktarı yaz ve kış arasında büyük farklılıklar gösterir.
Kaynaklar
Webler, F. S., Spitschan, M., Foster, R. G., Andersen, M., & Peirson, S. N. (2019). What is the ‘spectral diet’ of humans? Curr Opin Behav Sci, 30, 80-86.
Işık maruziyeti, yoğunluğuyla tanımlanır; bu, 380 ila 780 nm arasındaki tüm dalga boylarında, ilgi alanına göre ağırlıklandırılmış toplam enerji miktarını ifade eder.
Numara: 3
Basitleştirilmiş beyan
Farklı dalga boylarında ışığın yoğunluğunu değerlendirerek ışığa maruz kalma düzeyini ölçebiliriz.
Bağlamsal bilgi
Bir ışık kaynağını, her dalga boyunda ne kadar güç yaydığını açıklayarak tanımlayabiliriz. Bu güce yoğunluk denir. Fizikçiler yoğunluğu ölçerken, biyoloji ve psikoloji bilimcileri yoğunluğun çeşitli süreçleri nasıl etkilediğini inceler.
Kaynaklar
CIE. (2014). CIE TN 002:2014: Relating photochemical and photobiological quantities to photometric quantities. CIE Central Bureau.
Gün ışığı, birçok dalga boyunda yüksek enerjiye sahip, geniş spektrumlu bir ışık türüdür.
Numara: 4
Basitleştirilmiş beyan
Gün ışığı, çoklu dalga boylarında geniş bir enerji aralığına sahiptir – gökkuşağının tüm renklerine ayrılabilir.
Bağlamsal bilgi
Doğrudan güneş ışığı ve dağınık gökyüzü ışığının birleşimi olan gün ışığı, tüm görünür dalga boylarını ve daha fazlasını içerir. Günün saati ve hava koşullarındaki değişiklikler dalga boyu bileşimini değiştirir. Bu değişiklik, gün ışığının rengini değiştirir.
Kaynaklar
Boyce, P. R. (2014). Human factors in lighting (3rd ed.). CRC Press, Taylor & Francis Group.
Farklı elektrikli ışık kaynakları (örneğin LED veya floresan lambalar vb.) farklı spektrumlara sahiptir.
Numara: 5
Basitleştirilmiş beyan
Farklı ışık kaynakları, farklı şekillerde ışık üretir ve farklı dalga boyları veya renkler oluşturur.
Bağlamsal bilgi
Farklı ışık kaynağı teknolojileri, elektriği ışığa dönüştürmek için çeşitli malzemeler kullanır. Farklı malzemeler, ışığın yoğunluğunun farklı dalga boylarında farklı şekillerde yayılmasına neden olur. Işığın dalga boyları boyunca bu yayılması, spektral dağılım olarak bilinir.
Kaynaklar
Pattison, P. M., Tsao, J. Y., Brainard, G. C., & Bugbee, B. (2018). LEDs for photons, physiology and food. Nature, 563(7732), 493-500.
DiLaura, D. L., Houser, K. W., Mistrick, R. G., & Steffy, G. R. (2011). The lighting handbook. Illuminating Engineering Society of North America.
Gün ışığının özellikleri (spektrum, yoğunluk ve uzamsal dağılım) gün boyunca, yıl boyunca ve değişen hava koşullarına göre değişiklik gösterir.
Numara: 6
Basitleştirilmiş beyan
Gün ışığının rengi, yoğunluğu ve deseni gün boyunca, mevsimlere ve hava durumuna göre değişir.
Bağlamsal bilgi
Güneş ışığı atmosferden geçerken, mavi ışık diğer dalga boylarından daha fazla dağılır. Bu da gökyüzünün mavi görünmesine neden olur.
Kaynaklar
DiLaura, D. L., Houser, K. W., Mistrick, R. G., & Steffy, G. R. (2011). The lighting handbook. Illuminating Engineering Society of North America.
Lynch, D. K., & Livingston, W. (2001). Color and light in nature (2nd ed.). Cambridge University Press.
Woelders, T., Wams, E. J., Gordijn, M. C. M., Beersma, D. G. M., & Hut, R. A. (2018). Integration of color and intensity increases time signal stability for the human circadian system when sunlight is obscured by clouds. Sci Rep, 8(1), 15214. https://doi.org/10.1038/s41598-018-33606-5
Spitschan, M., Aguirre, G. K., Brainard, D. H., & Sweeney, A. M. (2016). Variation of outdoor illumination as a function of solar elevation and light pollution. Sci Rep, 6, 26756. https://doi.org/10.1038/srep26756
İnsan fotoreseptörleri (7-9)
İnsan gözünde, farklı dalga boylarına farklı tepkiler veren birkaç ışığa duyarlı hücre içeren retina bulunur.
Numara: 7
Basitleştirilmiş beyan
Gözde, retina farklı renkleri algılamamızı sağlayan hücreler içerir.
Bağlamsal bilgi
İnsan gözünde, retina ışığa duyarlı hücreler içerir ve bu hücreler ışığı beyin için sinyallere dönüştürür. Bu hücrelere koni, çubuk ve içsel olarak ışığa duyarlı retina ganglion hücreleri (ipRGC)denir.
Kaynaklar
Lucas, R. J., Peirson, S. N., Berson, D. M., Brown, T. M., Cooper, H. M., Czeisler, C. A., Figueiro, M. G., Gamlin, P. D., Lockley, S. W., O’Hagan, J. B., Price, L. L., Provencio, I., Skene, D. J., & Brainard, G. C. (2014). Measuring and using light in the melanopsin age. Trends Neurosci, 37(1), 1-9.
Kolb, H. (2005). Photoreceptors. In H. Kolb, E. Fernandez, B. Jones, & R. Nelson (Eds.), Webvision: The Organization of the Retina and Visual System. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21413389
Koniler, parlak ışık koşullarında renkleri, hareketi ve uzamsal ayrıntıları görmemizi sağlar.
Numara: 8
Basitleştirilmiş beyan
Konik hücreler, parlak ışıkta renkleri, hareketleri ve nesneleri görmemize yardımcı olur.
Bağlamsal bilgi
Koniler, retinada bulunan özel hücrelerdir. Adlarını şekillerinden (mikroskop altında nasıl göründüklerinden) alırlar. Konilerin en yüksek yoğunluğu foveada (retinanın merkezinde) bulunur.
Kaynaklar
Stockman, A. (2019). Cone fundamentals and CIE standards. Current Opinion in Behavioral Sciences, 30, 87-93.
Brainard, D. H. (2019). Color, pattern, and the retinal cone mosaic. Curr Opin Behav Sci, 30, 41-47.
Çubuk hücreler, loş ışıkta temel uzamsal ayrıntıları görmemizi sağlar.
Numara: 9
Basitleştirilmiş beyan
Çubuk hücreleri, loş ışıkta şekilleri ve ayrıntıları görmemize yardımcı olur.
Bağlamsal bilgi
Çubuk hücreler düşük ışık seviyelerine karşı oldukça hassastır. Gece görüşü için vazgeçilmez bir öneme sahiptirler.
Kaynaklar
Fu, Y. (2018). Phototransduction in rods and cones. In H. Kolb, E. Fernandez, B. Jones, & R. Nelson (Eds.), Webvision: The Organization of the Retina and Visual System.
Kolb, H. (2009). Circuitry for rod signals through the retina. In H. Kolb, E. Fernandez, B. Jones, & R. Nelson (Eds.), Webvision: The Organization of the Retina and Visual System.
Işığın görsel olmayan etkileri (10–20)
İçsel olarak ışığa duyarlı retina ganglion hücreleri (ipRGC’ler), ışığı birçok fizyolojik işlevi etkileyen sinyallere dönüştürür.
Numara: 10
Basitleştirilmiş beyan
ipRGC’ler ışığı algıladıklarında, çeşitli vücut fonksiyonlarını düzenlemek için beyne sinyaller gönderirler.
Bağlamsal bilgi
ipRGC’ler, uyku-uyanıklık döngülerini, uyanıklığı ve ruh halini düzenleyen beyin bölgelerine elektrik sinyalleri gönderir.
Kaynaklar
Lucas, R. J., Peirson, S. N., Berson, D. M., Brown, T. M., Cooper, H. M., Czeisler, C. A., Figueiro, M. G., Gamlin, P. D., Lockley, S. W., O’Hagan, J. B., Price, L. L., Provencio, I., Skene, D. J., & Brainard, G. C. (2014). Measuring and using light in the melanopsin age. Trends Neurosci, 37(1), 1-9.
Spitschan, M. (2019). Melanopsin contributions to non-visual and visual function. Curr Opin Behav Sci, 30, 67-72.
Lucas, R. J., Lall, G. S., Allen, A. E., & Brown, T. M. (2012). How rod, cone, and melanopsin photoreceptors come together to enlighten the mammalian circadian clock. Prog Brain Res, 199, 1-18. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-59427-3.00001-0
Işık, ağırlıklı olarak ipRGC’ler aracılığıyla akşam ve gece melatoninin baskılanmasına neden olur.
Numara: 11
Basitleştirilmiş beyan
Işık, özellikle akşam ve gece saatlerinde melatonin (uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen bir hormon) üretimini engeller.
Bağlamsal bilgi
ipRGC’ler melanopsin (ışığa duyarlı bir protein) içerirler. ipRGC’ler parlak ışık algıladığında, melanopsin aktive olur. Bu aktivasyon, pineal bezde melatonin üretimini bloke eden bir nöronal yolu tetikler.
Kaynaklar
Brown, T. M. (2020). Melanopic illuminance defines the magnitude of human circadian light responses under a wide range of conditions. J Pineal Res, 69(1), e12655.
Prayag, A. S., Najjar, R. P., & Gronfier, C. (2019). Melatonin suppression is exquisitely sensitive to light and primarily driven by melanopsin in humans. J Pineal Res, 66(4), e12562.
Giménez MC, Stefani O, Cajochen C, Lang D, Deuring G, Schlangen LJM. Predicting melatonin suppression by light in humans: Unifying photoreceptor-based equivalent daylight illuminances, spectral composition, timing and duration of light exposure. J Pineal Res. 2022; 72:e12786.
Işık, sirkadiyen sistemin çevrede 24 saatlik döngülerle senkronize olmasını sağlayan ana sinyaldir.
Numara: 12
Basitleştirilmiş beyan
Işık, vücudun iç saatini güneşin gündüz-gece döngüsüyle senkronize eden birincil sinyaldir.
Bağlamsal bilgi
Işık, vücudun iç ritimlerini düzenlemeye yardımcı olur. Bu, biyolojik süreçlerin uygun zamanlarda başlamasını ve sona ermesini sağlar.
Kaynaklar
Blume, C., Garbazza, C., & Spitschan, M. (2019). Effects of light on human circadian rhythms, sleep and mood. Somnologie (Berl), 23(3), 147-156. https://doi.org/10.1007/s11818-019-00215-x
Duffy, J. F., & Czeisler, C. A. (2009). Effect of light on human circadian physiology. Sleep Med Clin, 4(2), 165-177.
Wright, K. P., Jr., McHill, A. W., Birks, B. R., Griffin, B. R., Rusterholz, T., & Chinoy, E. D. (2013). Entrainment of the human circadian clock to the natural light-dark cycle. Curr Biol, 23(16), 1554-1558. https://doi.org/10.1016/j.cub.2013.06.039
Işık, beyindeki biyolojik saati doğrudan etkiler, uyku-uyanıklık döngülerini ve diğer günlük fizyolojik ritimleri düzenler.
Numara: 13
Basitleştirilmiş beyan
Işık, uyku-uyanıklık düzenini ve diğer günlük ritimleri düzenleyen vücudun ’biyolojik saat’ini etkiler.
Bağlamsal bilgi
Işık maruziyeti uykuyu, hormon salınımını, metabolizmayı ve uyanıklığı etkiler.
Kaynaklar
Blume, C., Garbazza, C., & Spitschan, M. (2019). Effects of light on human circadian rhythms, sleep and mood. Somnologie (Berl), 23(3), 147-156. https://doi.org/10.1007/s11818-019-00215-x
Duffy, J. F., & Czeisler, C. A. (2009). Effect of light on human circadian physiology. Sleep Med Clin, 4(2), 165-177.
Sirkadiyen saat, sabah ışığıyla ileriye kaydırılabilirken, akşam ışığıyla geri geciktirilebilir.
Numara: 14
Basitleştirilmiş beyan
Sabah ışığı, daha erken uykuya dalma ve uyanmayı desteklerken, akşam ışığı uykuya dalma ve uyanma saatini geciktirebilir.
Bağlamsal bilgi
Işık, beynin aktif hale gelmesini sağlar. Sabah ışığı vücudun biyolojik saatini öne kaydırırken (daha erken bir ’zaman’a alır), akşam ışığı ise geriye kaydırır (daha geç bir ’zaman’a alır).
Kaynaklar
Khalsa, S. B., Jewett, M. E., Cajochen, C., & Czeisler, C. A. (2003). A phase response curve to single bright light pulses in human subjects. J Physiol, 549(Pt 3), 945-952.
St Hilaire, M. A., Gooley, J. J., Khalsa, S. B., Kronauer, R. E., Czeisler, C. A., & Lockley, S. W. (2012). Human phase response curve to a 1 h pulse of bright white light. J Physiol, 590(13), 3035-3045.
Işık, bazı koşullar altında uyanıklığı ve bilişsel işlevleri de destekleyebilir.
Numara: 15
Basitleştirilmiş beyan
Belirli durumlarda ışık, uyanıklığı ve düşünme becerisini artırabilir.
Bağlamsal bilgi
Bazı koşullarda, gündüz ve gece yüksek yoğunluklu ışığa maruz kalmak uyanıklığı artırır ve bilişsel performansı geliştirir.
Kaynaklar
Cajochen, C., Zeitzer, J. M., Czeisler, C. A., & Dijk, D. J. (2000). Dose-response relationship for light intensity and ocular and electroencephalographic correlates of human alertness. Behav Brain Res, 115(1), 75-83. https://doi.org/10.1016/s0166-4328(00)00236-9
Lok, R., Joyce, D. S., & Zeitzer, J. M. (2022). Impact of daytime spectral tuning on cognitive function. J Photochem Photobiol B, 230, 112439.
Lok, R., Smolders, K., Beersma, D. G. M., & de Kort, Y. A. W. (2018). Light, alertness, and alerting effects of white light: a literature overview. J Biol Rhythms, 33(6), 589-601.
Işığa verilen bu fizyolojik tepkileri belirleyen başlıca etken, ışığın retinaya ulaşma miktarı ve belirli bir zamanda ipRGC’leri uyarma derecesidir.
Numara: 16
Basitleştirilmiş beyan
Vücudun ışığa verdiği tepki, ışığın miktarına ve retinadaki ipRGC’lere ulaşma zamanına bağlıdır.
Bağlamsal bilgi
ipRGC’lerin tepkisi muhtemelen zaman dilimine ve sirkadiyen faktörlere bağlıdır.
Kaynaklar
CIE. (2018). CIE S 026/E:2018: CIE system for metrology of optical Radiation for ipRGC-influenced responses to light. Central Bureau. https://doi.org/10.25039/s026.2018
Gimenez, M. C., Stefani, O., Cajochen, C., Lang, D., Deuring, G., & Schlangen, L. J. M. (2022). Predicting melatonin suppression by light in humans: Unifying photoreceptor-based equivalent daylight illuminances, spectral composition, timing and duration of light exposure. J Pineal Res, 72(2), e12786. https://doi.org/10.1111/jpi.12786
Schlangen, L. J. M., & Price, L. L. A. (2021). The lighting environment, its metrology, and non-visual responses. Front Neurol, 12, 624861.
Schollhorn, I., Stefani, O., Lucas, R. J., Spitschan, M., Epple, C., & Cajochen, C. (2024). The impact of pupil constriction on the relationship between melanopic EDI and melatonin suppression in young adult males. J Biol Rhythms, 39(3), 282-294.
Akşam saatlerinde daha yüksek ışık seviyeleri, uykuya dalma süresini uzatabilir.
Numara: 17
Basitleştirilmiş beyan
Akşam ışık maruziyeti, uykuya dalmayı güçleştirebilir.
Bağlamsal bilgi
Akşam ışığına maruz kalmak, vücuda hâlâ gündüz olduğunu bildirir. Bu durum uyanıklığı artırır ve biyolojik saati daha geç bir zamana kaydırır.
Kaynaklar
Cain, S. W., McGlashan, E. M., Vidafar, P., Mustafovska, J., Curran, S. P. N., Wang, X., Mohamed, A., Kalavally, V., & Phillips, A. J. K. (2020). Evening home lighting adversely impacts the circadian system and sleep. Sci Rep, 10(1), 19110.
Cajochen, C., Stefani, O., Schöllhorn, I., Lang, D., & Chellappa, S. L. (2022). Influence of evening light exposure on polysomnographically assessed night-time sleep: A systematic review with meta-analysis. Lighting Research & Technology, 54(6), 609-624.
Schollhorn, I., Stefani, O., Lucas, R. J., Spitschan, M., Slawik, H. C., & Cajochen, C. (2023). Melanopic irradiance defines the impact of evening display light on sleep latency, melatonin and alertness. Commun Biol, 6(1), 228.
Stefani, O., Freyburger, M., Veitz, S., Basishvili, T., Meyer, M., Weibel, J., Kobayashi, K., Shirakawa, Y., & Cajochen, C. (2021). Changing color and intensity of LED lighting across the day impacts on circadian melatonin rhythms and sleep in healthy men. J Pineal Res, 70(3), e12714. https://doi.org/10.1111/jpi.12714
Gündüz saatlerinde daha yüksek ışık seviyeleri, ruh halini iyileştirebilir.
Numara: 18
Basitleştirilmiş beyan
Gün içinde parlak ışık, ruh halini iyileştirebilir.
Bağlamsal bilgi
Parlamasız koşullarda doğal ışığa (günışığı) veya yüksek yoğunluklu yapay ışığa maruz kalmak, stresi azaltabilir ve duygusal dengeyi artırabilir.
Kaynaklar
Burns, A. C., Saxena, R., Vetter, C., Phillips, A. J. K., Lane, J. M., & Cain, S. W. (2021). Time spent in outdoor light is associated with mood, sleep, and circadian rhythm-related outcomes: A cross-sectional and longitudinal study in over 400,000 UK Biobank participants. J Affect Disord, 295, 347-352.
Maruani, J., & Geoffroy, P. A. (2019). Bright light as a personalized precision treatment of mood disorders. Front Psychiatry, 10, 85.
Gündüz saatlerinde daha yüksek ışık seviyeleri, bir sonraki gece uyku kalitesini artırabilir.
Numara: 19
Basitleştirilmiş beyan
Gün içinde daha yoğun ışığa maruz kalmak uykuyu iyileştirebilir.
Bağlamsal bilgi
Gündüz yüksek ışık seviyelerine maruz kalmak, uyku bölünmesini (gece boyunca uyanmaları) azaltır ve gece derin uykuyu artırır.
Kaynaklar
Cajochen, C., Reichert, C., Maire, M., Schlangen, L. J. M., Schmidt, C., Viola, A. U., & Gabel, V. (2019). Evidence that homeostatic sleep regulation depends on ambient lighting conditions during wakefulness. Clocks Sleep, 1(4), 517-531.
Lok, R., Woelders, T., Gordijn, M. C. M., van Koningsveld, M. J., Oberman, K., Fuhler, S. G., Beersma, D. G. M., & Hut, R. A. (2022). Bright light during wakefulness improves sleep quality in healthy men: a forced desynchrony study under dim and bright light (III). J Biol Rhythms, 37(4), 429-441.
Wams, E. J., Woelders, T., Marring, I., van Rosmalen, L., Beersma, D. G. M., Gordijn, M. C. M., & Hut, R. A. (2017). Linking light exposure and subsequent sleep: a field polysomnography study in humans. Sleep, 40(12).
Tıbben belirlenmiş parlak ışık protokolüne uyarak sabah ışığına maruz kalmak, belirli klinik tanısı olan bireylerin ruh halini iyileştirebilir.
Numara: 20
Basitleştirilmiş beyan
Doktorlar, kış depresyonu ve bazı diğer sağlık durumlarının tedavisi için ışık terapisini önerebilir.
Bağlamsal bilgi
Parlak ışığa maruz kalmanın, Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu olan kişilerde depresif belirtileri iyileştirtirdiği kanıtlanmıştır.
Kaynaklar
Meesters, Y., & Gordijn, M. C. (2016). Seasonal affective disorder, winter type: current insights and treatment options. Psychol Res Behav Manag, 9, 317-327.
Terman, M., Terman, J. S., Quitkin, F. M., McGrath, P. J., Stewart, J. W., & Rafferty, B. (1989). Light therapy for seasonal affective disorder. A review of efficacy. Neuropsychopharmacology, 2(1), 1-22.
Işığın görsel olmayan etkilerini belirleyen faktörler (21–23)
Sağlıklı bir günlük ışık maruziyeti düzeni, her gün aydınlık ve karanlık arasında bir ritim içerir.
Numara: 21
Basitleştirilmiş beyan
Sağlıklı bir günlük düzen, gündüz parlak ışığı, gece ise karanlığı içerir.
Bağlamsal bilgi
Gündüz parlak ışık ve gece karanlığının düzenli bir şekilde sürdürülmesi, daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlık ile ilişkilidir.
Kaynaklar
Brown, T. M., Brainard, G. C., Cajochen, C., Czeisler, C. A., Hanifin, J. P., Lockley, S. W., Lucas, R. J., Munch, M., O’Hagan, J. B., Peirson, S. N., Price, L. L. A., Roenneberg, T., Schlangen, L. J. M., Skene, D. J., Spitschan, M., Vetter, C., Zee, P. C., & Wright, K. P., Jr. (2022). Recommendations for daytime, evening, and nighttime indoor light exposure to best support physiology, sleep, and wakefulness in healthy adults. PLoS Biol, 20(3), e3001571.
Burns, A. C., Windred, D. P., Rutter, M. K., Olivier, P., Vetter, C., Saxena, R., Lane, J. M., Phillips, A. J. K., & Cain, S. W. (2023). Day and night light exposure are associated with psychiatric disorders: an objective light study in >85,000 people. Nature Mental Health, 1(11), 853-862.
Windred, D. P., Burns, A. C., Lane, J. M., Olivier, P., Rutter, M. K., Saxena, R., Phillips, A. J. K., & Cain, S. W. (2024). Brighter nights and darker days predict higher mortality risk: A prospective analysis of personal light exposure in >88,000 individuals. Proc Natl Acad Sci U S A, 121(43), e2405924121. Windred, D. P., Burns, A. C., Rutter, M. K., Ching Yeung, C. H., Lane, J. M., Xiao, Q., Saxena, R., Cain, S. W., & Phillips, A. J. K. (2024). Personal light exposure patterns and incidence of type 2 diabetes: analysis of 13 million hours of light sensor data and 670,000 person-years of prospective observation. Lancet Reg Health Eur, 42, 100943.
Yaş, ışığın insanlar üzerindeki fizyolojik etkilerine etki edebilir; çünkü yaşlanmayla birlikte retinaya daha az miktarda ışık ulaşır.
Numara: 22
Basitleştirilmiş beyan
Yaş ilerledikçe göz merceklerinin saydamlığı azalabilir, bu da ışığın biyolojik saat ve uyku üzerindeki etkilerini azaltabilir.
Bağlamsal bilgi
Yaşla beraber göz merceklerinin saydamlığı azalır, bu da vücudun ışık maruziyetine verdiği yanıtı azaltabilir.
Kaynaklar
Chellappa, S. L., Bromundt, V., Frey, S., & Cajochen, C. (2021). Age-related neuroendocrine and alerting responses to light. Geroscience, 43(4), 1767-1781.
Gimenez, M. C., Kanis, M. J., Beersma, D. G., van der Pol, B. A., van Norren, D., & Gordijn, M. C. (2010). In vivo quantification of the retinal reflectance spectral composition in elderly subjects before and after cataract surgery: Implications for the non-visual effects of light. J Biol Rhythms, 25(2), 123-131.
Mellerio, J. (1987). Yellowing of the human lens: nuclear and cortical contributions. Vision Res. 27(9), 1581-1587. https://doi.org/10.1016/0042-6989(87)90166-0
Najjar, R. P., Chiquet, C., Teikari, P., Cornut, P. L., Claustrat, B., Denis, P., Cooper, H. M., & Gronfier, C. (2014). Aging of non-visual spectral sensitivity to light in humans: compensatory mechanisms? PLoS One, 9(1), e85837.
Işığa verilen fizyolojik tepkilerde önemli bireysel farklılıklar vardır.
Numara: 23
Basitleştirilmiş beyan
İnsanların ışığa verdiği tepkiler büyük ölçüde değişebilir.
Bağlamsal bilgi
Yaş, genetik ve davranış gibi etkenler, ışığa duyarlılıktaki bireysel farklılıkları şekillendirmektedir.
Kaynaklar
Chellappa, S. L. (2021). Individual differences in light sensitivity affect sleep and circadian rhythms. Sleep, 44(2).
Phillips, A. J. K., Vidafar, P., Burns, A. C., McGlashan, E. M., Anderson, C., Rajaratnam, S. M. W., Lockley, S. W., & Cain, S. W. (2019). High sensitivity and interindividual variability in the response of the human circadian system to evening light. Proc Natl Acad Sci U S A, 116(24), 12019-12024.
Işığın görsel olmayan etkileri alanındaki bilimsel araştırmalar (24–26)
Işığın fizyolojik etkileri üzerine yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu laboratuvar ortamında yürütülmüştür.
Numara: 24
Basitleştirilmiş beyan
Işığın vücut üzerindeki etkilerine ilişkin çoğu araştırma laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiştir.
Bağlamsal bilgi
Işık maruziyetini gerçek yaşam koşullarında inceleyecek çalışmalara ihtiyaç vardır.
Kaynaklar
Spitschan, M., & Joyce, D. S. (2023). Human-Centric Lighting Research and Policy in the Melanopsin Age. Policy Insights Behav Brain Sci, 10(2), 237-246.
Işığın fizyolojik etkilerini inceleyen çalışmaların daha geniş bir katılımcı yelpazesini kapsaması gerekmektedir.
Numara: 25
Basitleştirilmiş beyan
Işığın çeşitli popülasyonlarda sağlık üzerindeki etkilerini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Bağlamsal bilgi
Işığın fizyolojik etkilerine dair mevcut çalışmaların çoğu sınırlı popülasyonlara odaklanmıştır (belirli yaş grupları, etnik kökenler veya sağlık durumları). Gelecekteki araştırmalarda, daha çeşitli popülasyonların daha geniş coğrafi alanlarda incelenmesi önemlidir.
Kaynaklar
Johnson, D. A., Wallace, D. A., & Ward, L. (2024). Racial/ethnic and sex differences in the association between light at night and actigraphy-measured sleep duration in adults: NHANES 2011-2014. Sleep Health, 10(1S), S184-S190.
Spitschan, M., & Santhi, N. (2022). Individual differences and diversity in human physiological responses to light. EBioMedicine, 75, 103640.
Işığın fizyolojik etkileri, güncel olarak araştırılan bir konudur.
Numara: 26
Basitleştirilmiş beyan
Bilim insanları, ışığın bedensel işlevler ve genel sağlık üzerindeki etkilerini incelemeye devam etmektedir.
Bağlamsal bilgi
Işığın biyolojik ritmler, uyku, uyanıklık, ruh hali ve sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin bilimsel ve toplumsal ilgi giderek artmaktadır. Teknolojik ve bilimsel gelişmeler, araştırmacıların farklı dalgaboylarını ve yoğunluklarını daha ayrıntılı biçimde incelemesine olanak sağlamaktadır.
Kaynaklar
CIE. (2024). CIE PS 001:2024 CIE Position Statement on Integrative Lighting – Recommending Proper Light at the Proper Time, 3rd Edition. CIE Central Bureau.